PUBLIKACJE

W lipcowym badaniu ponownie, po ponad półrocznej przerwie, zapytaliśmy Polaków o uczucia. Z jednej strony interesowały nas wszystkie emocje, jakie towarzyszyły im w ciągu dnia poprzedzającego badanie, z drugiej te, które odczuwali, myśląc o aktualnej sytuacji w Polsce. Badani wybierali z listy 13 uczuć, których kolejność w każdym wywiadzie była ustalana w sposób losowy.

JAK JEST TERAZ?

Emocje, które towarzyszą badanym na co dzień, stanowią mieszankę stanów przyjemnych i nieprzyjemnych, z przewagą tych pierwszych i wybijającymi się ponad inne odczuciami zadowolenia, radości, szczęścia deklarowanymi przez ponad połowę pytanych (53%). Do pierwszej czwórki pod względem liczby wskazań zaliczają się także: ulga i odprężenie (34%), zdenerwowanie, irytacja, zniecierpliwienie (28%) oraz duma i satysfakcja (24%). Ponadto około jednej piątej ankietowanych, na dzień przed badaniem, czuło znużenie (21%), entuzjazm i ekscytację (20%), strach, niepokój, obawę, lęk (20%), a także bezsilność, bezradność (19%) oraz smutek, żal przygnębienie (17%). Nieco rzadziej doświadczano tęsknoty, nostalgii (15%), złości, wściekłości, gniewu (15%) i zaskoczenia, zdziwienia (14%). Najrzadziej deklarowano doznawanie uczucia wstydu i zażenowania (11%). Czterech na stu respondentów (4%) mówi, że nic nie czuli.

Krajobraz emocji stanowiących reakcję na aktualną sytuację w Polsce jest inny, przede wszystkim dlatego, że wyraźną dominantę stanowią tu odczucia negatywne. Najczęściej doznawane w tym kontekście są: niepokój (52%), irytacja (51%), bezradność (45%) i zażenowanie (43%). Relatywnie spora część respondentów, myśląc o bieżącej sytuacji w kraju, czuje złość (35%), smutek (30%) i znużenie (27%), jak również – bardziej neutralne – zdziwienie (24%). W dalszej kolejności deklarowano zadowolenie, nostalgię (po 11%), satysfakcję (10%), ulgę (8%) i entuzjazm (5%).

CO SIĘ ZMIENIŁO?

Zmiany, jakie zaszły w emocjach „prywatnych” Polaków od poprzedniego pomiaru ze stycznia tego roku, są niewielkie, ale mogą wskazywać na pewne pogorszenie nastrojów. Ubyło nieco badanych odczuwających odprężenie (spadek o 3 punkty procentowe), natomiast więcej osób niż wtedy odczuwało zdenerwowanie (wzrost o 6 punktów). Niezależnie od tego badanym częściej towarzyszyło uczucie zaskoczenia (wzrost o 3 punkty)

Emocje będące reakcją na to, co dzieje się w sferze publicznej, pogorszyły się w sposób wyraźny. W stosunku do pomiaru sprzed pół roku przybyło osób odczuwających emocje negatywne – niepokój, irytację (wzrost o 6 punktów w obu przypadkach), bezsilność, zażenowanie, złość i przygnębienie (wzrost o 5 punktów w każdym przypadku). Obecnie więcej ankietowanych niż wówczas deklaruje odczuwanie zaskoczenia (wzrost o 7 punktów). To, ogólnie rzecz biorąc, najbardziej pesymistyczny stan emocji „politycznych”, odkąd je monitorujemy, czyli od stycznia 2024 roku.

JAK SIĘ RÓŻNIMY?

Jednym z czynników, który różnicuje doznawanie niektórych emocji lub też po prostu gotowość do przyznania się do nich w trakcie wywiadu, jest płeć. Generalnie rzecz biorąc, kobiety w większym stopniu niż mężczyźni mówią o odczuwaniu emocji nieprzyjemnych – deklarują odczuwanie lęku o 10 pp. częściej, bezradności – o 8 pp., zdenerwowania – o 5 pp., złości – o 4 pp. i znużenia – o 4 pp. Natomiast o 6 pp. rzadziej niż mężczyźni deklarują przeżywanie dumy i satysfakcji.

Wskazania różnią się również w zależności od wieku. Stanem ducha, który wyraźnie zaznacza się u młodszych respondentów, poniżej 35 roku życia, jest ekscytacja – stan najbardziej deficytowy wśród najstarszych respondentów (65+). Na tle ogółu młodsi wyróżniają się ponadto częstszym odczuwaniem radości, zdziwienia, dumy, odprężenia, ale też nostalgii. Ankietowani mający od 35 do 44 lat w większym stopniu niż pozostali odczuwali ulgę, odprężenie. Tych ostatnich emocji oraz uczucia dumy i satysfakcji częściej doświadczali badani w wieku 55-64 lata. Najstarsi (65+) relatywnie często przeżywali nieprzyjemne stany emocjonalne, jak smutek, złość, strach, wstyd, rzadziej natomiast te przyjemne, jak radość, satysfakcja, odprężenie czy wspomniana już ekscytacja.

Wydarzeniem, które w ostatnim czasie rozbudziło duże emocje, były wybory prezydenckie. Interesujące wydaje się, co w bieżącej, powyborczej sytuacji, czują elektoraty dwóch głównych kandydatów, którzy rywalizowali ze sobą w II turze? Ogólnie rzecz biorąc, lepsze nastroje towarzyszą wygranym. Wyborcy Karola Nawrockiego rzadziej niż ogół badanych, a wyborcy Rafała Trzaskowskiego – częściej, odczuwają obecnie takie emocje, jak: zaskoczenie, zażenowanie, bezsilność i znużenie. Jeśli chodzi o osoby, które 1 czerwca nie wzięły udziału w głosowaniu, w większym stopniu niż przeciętnie zaznaczają się tu takie emocje „polityczne”, jak przygnębienie, niepokój, zdziwienie, entuzjazm, a w mniejszym stopniu – złość i bezradność.

Jakich emocji, jeśli chodzi o sytuację w kraju, doświadczali zwolennicy poszczególnych ugrupowań politycznych? Krajobraz po wyborach prezydenckich jest inny niż wcześniej, kiedy pewną prawidłowością było to, że zwolennicy głównej partii tworzącej rządzącą koalicję pozostawali w lepszym stanie ducha niż zwolennicy głównej partii opozycyjnej, będący w bardziej pesymistycznych nastrojach. Teraz elektoraty te różnią się mniej, a nawet potencjalni wyborcy Prawa i Sprawiedliwości wyróżniają się na plus niektórymi pozytywnymi emocjami, jak satysfakcja, odprężenie, a na minus – negatywnymi, jak znużenie, wstyd i bezradność. Z kolei zwolennicy Koalicji Obywatelskiej są pod tym względem bliscy ogółowi, poza tym, że dość często deklarują poczucie zażenowania. Raczej negatywnymi nastrojami wyróżniają się zwolennicy obu Konfederacji. Częściej niż ogół badanych deklarują takie emocje, jak irytacja, zażenowanie, natomiast rzadziej bywają zaskoczeni. W bardziej specyficznym ujęciu można ponadto zauważyć, że sympatycy Konfederacji Wolność i Niepodległość relatywnie często odczuwają niepokój, a stosunkowo rzadko znużenie. Z kolei zwolennicy Konfederacji Korony Polskiej w większej mierze niż ogół czują przygnębienie, złość i znużenie. Najbardziej pesymistyczne nastroje towarzyszą zwolennikom ugrupowań lewicowych. Nie tylko rzadziej niż inni czują radość, ale w większej mierze doświadczają takich uczuć, jak znużenie, bezsilność, wstyd, niepokój, w przypadku sympatyków partii Razem – irytacja, a Lewicy – smutek. W elektoracie partii Razem relatywnie mniej osób niż przeciętnie odczuwa odprężenie, entuzjazm i zdziwienie. Ta ostatnia emocja stosunkowo często towarzyszy natomiast zwolennikom Lewicy.