W badaniu przeprowadzonym od 18 do 20 listopada 2024 roku zapytaliśmy respondentów, czy w drugiej turze wyborów prezydenckich zagłosowaliby na uczestniczących w prawyborach w Koalicji Obywatelskiej Radosława Sikorskiego i Rafała Trzaskowskiego, gdyby ich konkurentami byli, uchodzący w momencie badania za najbardziej prawdopodobnych kandydatów Prawa i Sprawiedliwości, Przemysław Czarnek albo Karol Nawrocki. Dodatkowo zapytaliśmy też o poparcie dla Szymona Hołowni w starciu z ww. dwoma hipotetycznymi kandydatami PiS. Badanie uwzględnia deklaracje ogółu respondentów, a nie tylko deklarujących udział w nadchodzących wyborach prezydenckich.

Rozpędzająca się powoli kampania przed wyborami prezydenckimi w Polsce, a być może także nieoczekiwany wynik wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, spowodowały wzrost zainteresowania Polaków udziałem w demokratycznych procedurach, w tym w hipotetycznych wyborach do Sejmu i Senatu. Gdyby wybory do parlamentu odbywały się w drugiej połowie listopada, udział w nich chciałoby wziąć – według własnych zapowiedzi – ponad cztery piąte uprawnionych do głosowania (86%), o 4 punkty procentowe więcej niż dwa tygodnie wcześniej i aż o 9 punktów więcej niż w końcu października. To najwyższa deklarowana frekwencja od listopada ubiegłego roku, czyli okresu bezpośrednio powyborczego. Jednocześnie możliwość udziału w wyborach parlamentarnych z góry odrzuca 8%, o 3 punkty mniej niż na początku listopada i 6 punktów mniej niż w drugim pomiarze z października.

Przekonanie o tym, że warto się kształcić, jest w Polsce powszechne. Wyraża je 88% badanych. Ponad połowa respondentów (54%) uważa, że dyplom wyższej uczelni ma dziś dużą wartość na rynku pracy, przeciwnego zdania jest 41% ankietowanych.

CZY WARTO SIĘ KSZTAŁCIĆ?

Czy, Pana(i) zdaniem, warto obecnie w Polsce zdobywać wykształcenie, uczyć się czy też nie warto?

- Zdecydowanie warto

- Raczej warto

- Raczej nie warto

- Zdecydowanie nie warto

- Trudno powiedzieć

/wykres / oraz /tabela wg badań XI‘93, X‘02, IV‘04, IV‘07, IV‘09, XI‘09, VI‘13, V’17, X’24/ oraz /tabela aneksowa/

Jakiego wykształcenia pragnął(ęła)by Pan(i) dla swoich dzieci, córki i syna? Proszę odpowiedzieć niezależnie od tego, czy ma Pan(i) dzieci i w jakim są wieku.

- Zasadniczego zawodowego

- Średniego zawodowego

- Średniego ogólnokształcącego

- Wyższego

- Wyższego ze stopniem co najmniej doktora

- Trudno powiedzieć

/wykresy: dla córki, dla syna/ oraz /tabela: dla syna, dla córki wg badań 1993, 1996, 2004, 2007, 2009, 2013, 2017, 2024/ oraz /tabele aneksowe/

Preferowane wykształcenie dla córki:

- Niższe niż własne

- Równe własnemu

- Wyższe niż własne

- Trudno powiedzieć

/wykresy: badani z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym, zasadniczym zawodowym, średnim, wyższym (bez stopnia naukowego)/

Preferowane wykształcenie dla syna:

- Niższe niż własne

- Równe własnemu

- Wyższe niż własne

/wykresy: badani z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym, zasadniczym zawodowym, średnim, wyższym (bez stopnia naukowego)/

WARTOŚĆ DYPLOMU

Czy obecnie w Polsce kształcenie na wyższych uczelniach jest elitarne czy też masowe?

- Kształcenie na wyższych uczelniach jest elitarne, dostępne dla najlepszych

- Kształcenie na wyższych uczelniach jest masowe, każdy może studiować

- Trudno powiedzieć

/wykres wg terminów badań VI 2013, V 2017, X 2024/ oraz /tabela aneksowa/

Czy ogólnie rzecz biorąc:

- Dyplom wyższej uczelni ma dziś małą wartość na rynku pracy

- Dyplom wyższej uczelni ma dziś dużą wartość na rynku pracy

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg opinii nt. elitarności lub masowości wyższego wykształcenia/ oraz /tabela aneksowa/

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych

Polacy najczęściej mieszkają w miejscowości tego samego typu co ta, z której pochodzą. Relatywnie więcej jest osób pochodzących ze wsi i mieszkających w mieście (14%), niż odwrotnie – pochodzących z miasta i mieszkających na wsi (9%).

Jak określił(a)by się Pan(i) ze względu na swoje miejsce zamieszkania i pochodzenia?

- Mieszkam w mieście i pochodzę z miasta

- Mieszkam w mieście, ale pochodzę ze wsi

- Mieszkam na wsi, ale pochodzę z miasta

- Mieszkam na wsi i pochodzę ze wsi

- Odmowa odpowiedzi

/wykres/ oraz /tabela aneksowa/

Miejsce zamieszkania a pochodzenie – wykres

ZAKORZENIENIE

Od jak dawna Pana(i) rodzina jest związana z Pana(i) miejscem zamieszkania?

- Mieszkali tu już moi dziadkowie

- Mieszkali tu już moi rodzice

- Przeprowadziłem się do tej miejscowości

- Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań 2015, 2024/ oraz /tabela wg miejsca zamieszkania/ oraz /tabela wg terminów badań 2015, 2024 i miejsca zamieszkania/ oraz /tabela aneksowa/

IDEALNE MIEJSCE DO ŻYCIA

Gdyby miał(a) Pan(i) teraz możliwość wyboru miejsca zamieszkania, to czy wolał(a)by Pan(i) zamieszkać:

- na wsi

- w małym mieście

- w średniej wielkości mieście

- w dużym mieście

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg terminów badań X 1998, VII 2006, I 2015, X 2024/ oraz /tabela wg miejsca zamieszkania i pochodzenia/ oraz /tabela aneksowa/

MIEJSKO–WIEJSKIE PORÓWNANIA I STEREOTYPY

Czy, Pana/i zdaniem, ludzie ze wsi w porównaniu z ludźmi z miasta mają obecnie takie same, mniejsze czy większe szanse

*zdobycia dobrego wykształcenia

*osiągnięcia godziwego poziomu życia

*osiągnięcia wysokiej pozycji społecznej

*rozwijania swoich zdolności i zainteresowań

- Takie same

- Mniejsze

- Większe

- Trudno powiedzieć

/wykresy/ oraz /tabele aneksowe/

Aneks - tabela zróżnicowań społeczno-demograficznych

W jednym z naszych ostatnich sondaży, po siedmiu latach przerwy, poruszyliśmy problematykę więzi społecznych. Pandemia COVID-19, postępująca cyfryzacja, jak również rosnąca popularność mediów społecznościowych nie sprzyjały bezpośrednim relacjom międzyludzkim. Z naszych badań wynika, że – podobnie jak siedem lat temu – Polacy najchętniej spędzają swój wolny czas z innymi, na ogół w gronie najbliższej rodziny oraz przyjaciół, a odsetek osób preferujących samotność praktycznie nie zmienił się.

Czy zdarzają się Panu(i) sytuacje, w których, pomimo iż dookoła są różni ludzie, to czuje się Pan(i) osamotniony(a)?

- Tak, zawsze się tak czuję

- Tak, bardzo często

- Tak, czasami

- Tak, ale bardzo rzadko, prawie nigdy

- Nie, nigdy mi się to nie zdarzyło

- Trudno powiedzieć

/wykres wg terminów badań X 2005, IX 2017, VIII 2024/ oraz /tabela według cech społeczno-demograficznych: Tak, zawsze lub bardzo często, Tak, czasami, Bardzo rzadko lub nigdy, Trudno powiedzieć/

Tabela - wyniki estymacji regresji logistycznej dla poczucia samotności: istotność i iloraz szans według wieku, miejsca zamieszkania, pozostawania w związku, oceny warunków materialnych oraz poglądów politycznych

Do wyborów prezydenckich pozostało jeszcze około 7 miesięcy, a wciąż jednym z najczęstszych pytań, jakie w związku z nimi się pojawiają, jest pytanie o to, kto ostatecznie w nich wystartuje. W naszym listopadowym sondażu nie przeprowadzaliśmy więc typowej symulacji wyborczej, w której badamy poparcie dla konkretnych kandydatów na tle innych, ale prosiliśmy respondentów o określenie prawdopodobieństwa, z jakim potencjalnie mogliby zagłosować na poszczególne osoby pojawiające się na prezydenckiej giełdzie nazwisk, gdyby wystartowały one w wyborach. Przy odpowiedzi badani posługiwali się pięciostopniową skalą, której skrajne punkty oznaczały z jednej strony pełną gotowość poparcia w wyborach danej kandydatury (5), z drugiej zaś – kategoryczną odmowę jego udzielenia (1).

Ponad dwie trzecie badanych (69%) przynajmniej od czasu do czasu w swojej okolicy odnotowało występowanie okresów suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej – przy czym co czwarty pytany (25%) twierdzi, że taka sytuacja ma miejsce regularnie co roku lub niemal każdego roku. Z deklaracji zdecydowanej większości badanych (71%), którzy twierdzą, że w ich okolicy występują okresy suszy mające wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej, wynika, iż w ostatnich latach zdarzają się one częściej niż kiedyś.

POSTRZEGANIE CZĘSTOTLIWOŚCI WYSTĘPOWANIA PROBLEMÓW Z BRAKIEM LUB NADMIAREM WODY W ŚRODOWISKU

Czy w Pana(i) okolicy występują:

- okresy suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej

- powodzie, podtopienia

* Tak, regularnie co roku lub niemal każdego roku

* Tak, od czasu do czasu

* Nie

* Trudno powiedzieć/Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań VII 2021, X 2024/ oraz /tabele aneksowe/

Okresy suszy

Częstotliwość występowania okresów suszy mających wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej w podziale na województwa – tabela

Województwa według deklaracji badanych najczęściej i najrzadziej dotknięte w 2024 roku okresami suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej – mapa

Powodzie i podtopienia

Częstotliwość występowania powodzi, podtopień w podziale na województwa – tabela

Województwa według deklaracji badanych najczęściej i najrzadziej dotknięte w 2024 roku powodziami lub podtopieniami – mapa

POSTRZEGANIE ZMIANY CZĘSTOTLIWOŚCI WYSTĘPOWANIA PROBLEMÓW Z BRAKIEM LUB NADMIAREM WODY I ICH PRZYCZYN

[Odpowiedzi osób, które zadeklarowały, iż w ich okolicy występują okresy suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej] Czy z Pana(i) wiedzy wynika, że w Pana(i) okolicy okresy suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej:

- zawsze zdarzały się podobnie często jak w ostatnich latach

- w ostatnich latach zdarzają się częściej niż kiedyś

- Trudno powiedzieć/Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań VII 2021, X 2024/ oraz /tabela aneksowa/

[Odpowiedzi osób, które zadeklarowały, iż w ich okolicy występują powodzie, podtopienia] Czy z Pana(i) wiedzy wynika, że w Pana(i) okolicy powodzie, podtopienia:

- zawsze zdarzały się podobnie często jak w ostatnich latach

- w ostatnich latach zdarzają się częściej niż kiedyś

- Trudno powiedzieć/Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań VII 2021, X 2024/ oraz /tabela aneksowa/

[Odpowiedzi badanych twierdzących, że w ostatnich latach w ich okolicy częściej niż kiedyś zdarzają się okresy suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej lub powodzie, podtopienia] Co, Pana(i) zdaniem, powoduje, że te zjawiska są obecnie częstsze niż kiedyś?

- Zmiany klimatu

- Wycinka lasów, drzew

- Inwestycje, zbyt intensywna zabudowa w okolicy, „betonoza”

- Zwiększona emisja gazów cieplarnianych: CO2 – dwutlenku węgla, metanu itp.

- Likwidacja naturalnych zbiorników wody (np. oczek wodnych) i mokradeł

- Zły stan zabezpieczeń przeciwpowodziowych

- Nadmierna regulacja rzek

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz/ tabela wg wskazań respondentów dotyczących okresów suszy i powodzi lub podtopień/

DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU ZMNIEJSZENIE ZAGROŻENIA SUSZĄ ORAZ POWODZIAMI LUB PODTOPIENIAMI

Czy w ostatnich latach w Pana(i) okolicy podjęto jakieś działania, żeby zmniejszyć zagrożenie suszą?

-Tak

-Nie

-Nie wiem/Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań VII 2021, X 2024/ oraz/ tabela wg występowania okresów suszy w najbliższej okolicy/ oraz /tabela aneksowa/

Wymienione przez respondentów działania mające zmniejszyć zagrożenie suszą w ich okolicy – tabela

Czy w ostatnich latach w Pana(i) okolicy podjęto jakieś działania, żeby zmniejszyć zagrożenie powodziami lub podtopieniami?

-Tak

-Nie

-Nie wiem/Odmowa odpowiedzi

/wykres wg terminów badań VII 2021, X 2024/ oraz/ tabela wg występowania powodzi lub podtopień w najbliższej okolicy/ oraz /tabela aneksowa/

Wymienione przez respondentów działania mające zmniejszyć zagrożenie powodziami lub podtopieniami w ich okolicy – tabela

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych

Czy sytuacja po powodzi, która przetoczyła się przez południowo-zachodnią część naszego kraju we wrześniu tego roku, już się unormowała? Jak oceniane są działania związane z usuwaniem jej skutków i pomocą dla tych, którzy ucierpieli? Zapytaliśmy o to w listopadowym sondażu.

Motywacje wyborcze wiążą się nie tylko z sympatiami partyjnymi, ale często także z niechęcią wobec jakiegoś ugrupowania czy polityka. Decyzje dokonywane przy urnie wyborczej – jak w przypadku wyboru tzw. mniejszego zła – są wypadkową sympatii i antypatii partyjnych. Po kilku latach ponownie zapytaliśmy Polaków o ich emocjonalny stosunek do poszczególnych partii i ugrupowań politycznych aktualnie aktywnych na naszej scenie politycznej i odgrywających na niej istotną rolę.

O każdej z wymienionych partii/ugrupowań, proszę powiedzieć, czy budzi ona/ono Pana(i) sympatię czy też niechęć.

(Wskazania respondentów na skali od -3 do +3)

- Koalicja Obywatelska

- Polska 2050 Szymona Hołowni

- Polskie Stronnictwo Ludowe

- Prawo i Sprawiedliwość

- Konfederacja WiN

- Nowa Lewica

- Razem

- Suwerenna Polska

/wykres: sympatia (od +1 do +3), obojętność (0), niechęć (od -1 do -3), trudno powiedzieć, nie znam/

Średnie ocen na siedmiopunktowej skali od -3 (zdecydowana niechęć) do +3 (zdecydowana sympatia)

- Koalicja Obywatelska

- Polska 2050 Szymona Hołowni

- Polskie Stronnictwo Ludowe

- Prawo i Sprawiedliwość

- Konfederacja WiN

- Nowa Lewica

- Razem

- Suwerenna Polska

/tabela: średnie, odchylenie standardowe/

Tabela - Średnie ocen na siedmiopunktowej skali od -3 (zdecydowana niechęć) do +3 (zdecydowana sympatia) według terminów badań: 2002, 2003, 2006, 2008, 2015, 2016, 2024

- PSL

- PO/KO

- Polska 2050 Szymona Hołowni

- Partia Razem/Razem

- Konfederacja WiN

- SLD/Nowa Lewica

- PiS

- Suwerenna Polska

SYMPATIE I ANTYPATIE ELEKTORATÓW GŁÓWNYCH UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH

Średnie ocen na siedmiopunktowej skali od -3 (zdecydowana niechęć) do +3 (zdecydowana sympatia) w potencjalnych elektoratach partii politycznych KO, Trzecia Droga, Lewica, PiS, Konfederacja WiN.

Oceniane ugrupowania:

- Koalicja Obywatelska

- Polska 2050 Szymona Hołowni

- Polskie Stronnictwo Ludowe

- Nowa Lewica

- Razem

- Prawo i Sprawiedliwość

- Suwerenna Polska

- Konfederacja WiN

/tabela/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, KO budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, PiS budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Suwerenna Polska budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Konfederacja WiN budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Polska 2050 Szymona Hołowni budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Polskie Stronnictwo Ludowe budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Nowa Lewica budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, ogólnie rzecz biorąc, Razem budzi Pana(i) sympatię czy też niechęć? (skala od -3 do +3)

- Sympatia (od +1 do +3)

- Obojętność (0)

- Niechęć (od -1 do -3)

- Trudno powiedzieć/Nie znam

/tabela wg potencjalnych elektoratów 5 partii politycznych/ oraz /tabela aneksowa/

Aneks - tabela zróżnicowań społeczno-demograficznych

Gdyby wybory do Sejmu i Senatu odbywały się w na początku listopada, udział w nich wzięłoby – według własnych zapowiedzi – ponad cztery piąte uprawnionych do głosowania (82%), o 5 punktów procentowych więcej niż w końcu października. Jednocześnie możliwość udziału w wyborach parlamentarnych z góry odrzuca 11% respondentów, o 3 punkty procentowe mniej niż ostatnio, czyli w drugim pomiarze z października, i niemal tyle samo, ile w końcu września.