Opracowanie teoretyczne na zlecenie Centrum Badania Opinii Społecznej.

1. Przesłanki i konieczność marksistowskiej rewolucji naukowo-społecznej

2. Spór z Adamem Schaffem o czas i miejsce zaczynania przeobrażeń społecznych

3. Istota, motywy i zafałszowania socjalistycznej egalitaryzacji

4. Uspołecznienie środków i celów produkcji

5. Wymogi i niedostatki planowości

6. Zasada dominacji socjalistycznych stosunków

7. Przywracanie hegemonii klasy robotniczej

8. Konieczność internacjonalistycznego współdziałania sił prosocjalistycznych

9. Współzależność odradzania teorii i praktyki socjalizmu w Polsce Ludowej

Ankietę pod hasłem "Polski socjalizm?" rozesłano do środowisk opiniotwórczych województw: warszawskiego, katowickiego, krakowskiego, wrocławskiego i poznańskiego.

Z pytaniami otwartymi zwrócono się do 105 osobistości z różnych środowisk.

Dla zaprezentowania zebranych opinii, sądów, sugestii i propozycji przyjęto następującą klasyfikację:

I. Stosunek do idei polskiego socjalizmu

II. Przyczyny polskich niepowodzeń

III. Diagnozy stanu obecnego

IV. Poszukiwania dróg wyjścia

Zjawiska groźne i szkodliwe:

alkoholizm, narkomania, chuligaństwo, pijaństwo, brak kultury współżycia między ludźmi, spekulacja, znieczulica społeczna, napady i rozboje, praca byle jaka, nadużywanie zajmowanych stanowisk, zabójstwa, protekcja, gwałty, uchylanie się od pracy, egoizm, zobojętnienie.

Ocena szkodliwości poszczególnych zjawisk oraz poczucie zagrożenia z ich strony:

I przestępczość kryminalna i gospodarcza, zjawiska uznawane przez medycynę za jednostki chorobowe;

II stosunki między ludźmi, obyczajowość, mechanizmy życia społecznego;

III morale w pracy;

IV zagrożenia zewnętrzne, zła organizacja pracy, wykroczenia przeciwko wspólnemu dobru, rozkład życia rodzinnego.

Ruch związkowy w opinii działaczy.

Nowe związki zawodowe w opinii grupy nie należących do nich robotników.

1. CHARAKTERYSTYKA BADANEJ PRÓBY

2. WYNIKI BADAŃ

STOSUNEK PAŃSTW KAPITALISTYCZNYCH DO POLSKI

Jak Pan(i) ocenia postępowanie państw zachodnich wobec Polski w okresie stanu wojennego?

[pytanie otwarte, najczęstsze odpowiedzi]

- Oceny negatywne

-- sankcje polityczne i gospodarcze były zbyt drastycznymi posunięciami, utrudniały wyjście z kryzysu

-- była to działalność prowokacyjna, podjudzanie do waśni, anarchii, wojny domowej

-- było to mieszanie się w wewnętrzne sprawy Polski, wroga działalność propagandowa, liczenie na własne korzyści

-- postępowanie państw kapitalistycznych było niezgodne z normami prawa międzynarodowego

- Oceny pozytywne

-- za ogólne postępowanie i niesienie pomocy społeczeństwu w postaci darów i paczek, a nie pożyczek, które byłyby znowu rozkradzione

-- za zastosowanie restrykcji ekonomicznych, prawidłowe uderzenie w autorytet rządzących; był to wyraz poparcia dla narodu polskiego, obrona jego praw i praw człowieka deptanych przez rząd polski

-- było to słuszne, ponieważ propaganda Polski „opluwa” prezydenta Reagana i Stany Zjednoczone

- Nie mam zdania, trudno mi powiedzieć

/omówienie w tekście/

Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan wypowiadał się wielokrotnie na temat Polski, Jak Pan(i) ocenia te wypowiedzi?

- Zgadzam się z nimi

- Budzą moje wątpliwości, choć z wieloma się zgadzam

- Nie zgadzam się z nimi, są oburzające

- Nie znam tych wypowiedzi

/omówienie w tekście/

STOSUNEK PAŃSTW SOCJALISTYCZNYCH DO POLSKI

Jak Pan(i) ocenia postępowanie państw socjalistycznych wobec Polski w okresie stanu wojennego?

- Oceny pozytywne

-- postępowali jak prawdziwi sojusznicy udzielając pomocy politycznej i gospodarczej w miarę swoich możliwości

-- był to najstosowniejszy moment do oceny naszych sojuszy i przyjaźni

-- były to poprawne stosunki między państwami socjalistycznymi

- Zarzut bierności

-- podobno udzielały nam pomocy, ale trudno coś konkretnego powiedzieć, zwłaszcza co do ilości i jakości

-- nie udzielały nam pomocy ani politycznej, ani gospodarczej, zachowały neutralność

-- zajmowały wobec spraw Polski stanowisko raczej obojętne ze względu na brak rozeznania w naszej sytuacji wewnętrznej

- Oceny negatywne

-- wtrącały się w nasze wewnętrzne sprawy przy okazji udzielania pomocy gospodarczej

-- pomagały władzy, a nie społeczeństwu; nie uznawały opinii społeczeństwa; miały w tym własny interes

-- wprowadzenie stanu wojennego traktowały jako zagrożenie bytu wspólnoty socjalistycznej

-- Zajmowały postawę wrogą wobec "Solidarności"

- Brak zdania

/omówienie w tekście/

REAKCJA NA WPROWADZENIE STANU WOJENNEGO;

1. Czy spodziewał(a) się Pan(i) jesienią 81 r. decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego?

2. W jakim stopniu zgadza się Pan(i) z następującymi uzasadnieniami, które podano wprowadzając stan wojenny?

- zapobieżenie bratobójczemu konfliktowi

- zachowanie ładu i spokoju w kraju

- utrzymanie suwerenności i niepodległości Polski

- umożliwienie władzom państwowym i administracyjnym skuteczniejszej realizacji zadań gospodarczych

- utrzymanie sojuszów polityczno-społecznych z krajami socjalistycznymi

3. Jak przyjął(ęła) Pan(i) wiadomość o wprowadzeniu stanu wojennego?

ZNIESIENIE STANU WOJENNEGO

Opinie o czasie podjęcia decyzji.

Reakcje na wiadomość o zniesieniu stanu wojennego.

OCENA PRZEBIEGU STANU WOJENNEGO

Prawo stanu wojennego wprowadziło szereg ograniczeń dla obywateli. Które z nich stanowiły największą dolegliwość?

- W życiu osobistym

- W życiu politycznym

Działalność wojska i służb wewnętrznych w okresie stanu wojennego - tabela

Perspektywy rozwoju wydarzeń po zniesieniu stanu wojennego

Prognozy zmian w sytuacji gospodarczej.

Obawy związane z rozwojem sytuacji po zniesieniu stanu wojennego

Nadzieje związane ze zniesieniem stanu wojennego

Stosunek państw kapitalistycznych i socjalistycznych do Polski w okresie stanu wojennego

Oszczędność w zakładzie pracy

Możliwości oszczędniejszego gospodarowanie w zakładzie surowcami i energią

/tabela/

Czynniki mające największy wpływ na zwiększenie oszczędzania w zakładzie pracy

/tabela/

Oszczędność na własnym stanowisku pracy

Badaniami objęto grupę kierowników średniego szczebla, dyrekcję zakładu produkcyjnego, członków egzekutywy PZPR oraz samorządu.

Komunikat zawiera opis przedsiębiorstwa, jego organizację, stan ekonomiczny, produkcję, strukturę zatrudnienia, płace.

Płace a zachowania załogi i kierownictwa.

Opinie respondentów o załodze, systemie płac, dyrekcji i samorządzie.

Analiza problemu

Interpretacja

Diagnoza

Opracowanie zawiera analizę wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w dużym warszawskim zakładzie produkcyjnym z dyrekcją, członkami egzekutywy PZPR, przedstawicielami samorządu i związkowcami.

Tematyka wywiadów:

1. organizacja przedsiębiorstwa

- produkcja

- finanse

- system wynagradzania

- zatrudnienie

2. powiązania z otoczeniem

3. funkcjonowanie

4. płace

W analizie wykorzystano ponadto nagrania z konferencji programowej związku zawodowego, teksty programowe samorządu (drukowane w gazecie zakładowej), analizę stanu przedsiębiorstwa i program rozwoju opracowany przez dyrekcję.

OPINIE RESPONDENTÓW O SYSTEMIE PŁAC

Załoga i jej motywacja do pracy.

Grupy formalne i ich działanie:

- dyrekcja,

- komitet fabryczny PZPR,

- związek zawodowy,

- samorząd,

- "Solidarność"

Płace w świadomości indywidualnej i zbiorowej

W związku z niespełnieniem podstawowych wymogów organizacyjnych, niemożliwe było przeprowadzenie ankiety, której celem było zbadanie popularności L. Wałęsy.

Tekst jest opisem powyższej sytuacji.